Rapport Commissie Eenhoorn

Vanavond is er tijdens een extra ingelaste raadsvergadering het rapport van commissie Eenhoorn behandeld. Fractievoorzitter Koos van der Tang had de onderstaande bijdrage.

Mijnheer de voorzitter,

Er is al veel gezegd vanavond. Ik wil een tweedeling maken. Het ging de SGP er om wat we kunnen leren van de zandcrisis. Het rapport levert bruikbare handvatten op. Mocht ons nog eens een crisis overkomen dan moeten we bepaalde dingen anders doen. Ik wil iedereen die heeft meegewerkt aan de totstandkoming van het rapport heel hartelijk dank zeggen.

Tevens wil ik hierbij noemen dat de samenwerking tussen de onderzoekscommissie en de klankbordgroep uiterst plezierig verlopen is.

We zijn ook content met de bestuurlijke reacties van provincie en gemeente. Naast wat nadere duiding heeft het college aangegeven de aanbevelingen van de commissie Eenhoorn over te nemen.

Voorzitter na de commissievergadering van afgelopen maandag kreeg 1 onderwerp onevenredig veel aandacht. Dat kwam enerzijds omdat de heer Eenhoorn heeft aangegeven dat het hem “dwars” zat dat het college niet direct na het ontvangen van het bericht van de provincie de fractievoorzitters en vervolgens de raad heeft betrokken, daar lag de kiem van de crisis, zo sprak hij. Anderzijds kwam dat omdat vanuit de commissie werd gevraagd of het eerste bericht bekend was bij het hele college of bij 1 wethouder. Dat heeft veel discussie gegeven en in de pers werd aangegeven dat dat het onderwerp voor deze raadsvergadering zou worden. Wat de SGP betreft niet. We hebben net gehoord van de commissie Eenhoorn dat het niet uitmaakt voor de omvang van de crisis of het nu over december 2017 of maart 2018 gaat. Het college de keuze heeft gemaakt om eerst nader onderzoek te doen en daarna te delen met de raad. De keuze had ook anders kunnen zijn en dan was er een andere dynamiek ontstaan en was mogelijk een crisis voorkomen. Omdat het college dat meerdere keren heeft erkend en in de praktijk nu ook anders werkt (zie bijvoorbeeld het vervuilde zand bij de sportzaal in Voorthuizen) is daarmee wat de SGP betreft deze zaak afgerond.

In mijn bijdrage ga ik eerst in op enkele aanbevelingen richting het college en daarna op de raad.

Uit de commissievergadering is gebleken dat aanbeveling 10 inzake het Gelders stelsel van omgevingsdiensten reeds door het college is opgepakt. Daar zijn we blij mee.
Wat betreft aanbeveling 9, wat ging er goed, wil ik de volgende zaken noemen:
Als eerste, dat het college de GGD heeft ingeschakeld direct nadat duidelijk werd dat de provincie geen volledige duidelijkheid kon geven aangaande de volksgezondheid.
Ten tweede, dat het college nadat de GGD had aangegeven de raad heeft geïnformeerd en de brieven gereed heeft gemaakt om de bewoners te informeren. We weten nu met z’n allen dat die brieven direct weggestuurd hadden moeten worden en dat we het verzoek van de Provincie om daarmee te wachten tot woensdag hadden moeten negeren. Nu was het Zembla die op maandagmorgen 5 november 2018 om 7 uur ’s morgens als eerste naar buiten kwam met haar informatie over het zand. Inmiddels weten we dat Zembla was getipt. Toen begon de crisis.
Ten derde, dat wethouder De Kruijf op de avond van het interpellatiedebat op 12 december 2018 een voorbehoud heeft gemaakt toen de voltallige raad van hem vroeg om voor het kerstreces met spoed onderzoek te laten doen naar de kwaliteit van het zand op die plaatsen waar inmiddels bekend van was dat daar het betreffende zand lag. Hij was op dat moment degene die rekening hield met de wens van de klankbordgroep bewoners. Wij als raad dachten allemaal te weten hoe het moest, maar wat bleek: de bewoners waren geheel tegen zo’n onderzoek. Ze hadden geen behoefte aan snelheid maar aan zorgvuldigheid en dát was tot dat moment en daarna ook steeds het uitgangspunt geweest van het college.
Ten vierde, hulde aan onze burgervader die in zijn nieuwjaarstoespraak een lans brak om samen de schouders te zetten onder de aanpak van de zandcrisis. Dat komt bijna letterlijk overeen met aanbeveling 5 van het onderzoek: Als er bewoners bij een kwestie zijn betrokken, zorg dan dat je als
gemeente, bij voorkeur in de persoon van de burgemeester, een
duidelijke positie inneemt (boegbeeld). Niet alleen naar bewoners toe maar ook naar de andere partners toe.
Ten vijfde, en dat gaat over het laatste deel van aanbeveling 5, waren we maandagavond verheugd te horen dat het college alle lagen van de provincie heeft gevraagd aanwezig te zijn op de bewonersavond, tot een interventie van de burgemeester naar de commissaris van de koning.
Ten zesde, de waardering naar de twee oppositie partijen BI en de VVD die het constructieve voorstel deden om een onderzoek te laten doen naar de wijze waarop we met z’n allen zijn omgegaan met deze zandcrisis om er lessen uit te trekken.
De lessen die het college heeft getrokken zijn dat zij in soortgelijke situaties de fractievoorzitters en vervolgens de raad eerder zullen betrekken. Dan kan samen de verantwoordelijkheid kan worden genomen wanneer en hoe de burgers worden geïnformeerd. Dan hoeft zij minder rekening zullen houden met de wensen van bijvoorbeeld de provincie en OM wanneer zij acht dat dat in het belang van haar burgers is.

Dan wil ik nu een enkele punten noemen die de raad betreffen.

In onze raadsvergadering van december 2018 voerden we een interpellatiedebat. Dat was, ook in het licht van aanbeveling 1 van de commissie Eenhoorn geen goede zaak. Pas als de crisis is gemanaged is er weer ruimte voor het bedrijven van politiek! En dus niet in de crisis!
Het was een goed initiatief van onze burgemeester om in december de fractievoorzitters bijeen te roepen om het gewenste “samen de schouders er onder te zetten” te bevorderen. Helaas ontbrak Lokaal Belang bij die bijeenkomst. Dat betreurt de SGP zeer! De samenwerking in deze crisis tussen de 6 aanwezige partijen is door deze bespreking nog meer onderkend en vervolgens in praktijk gebracht.

Zoals eerder aangegeven was het een goed initiatief van de twee oppositie partijen om een onderzoek door een externe commissie voor te stellen waaruit we met zijn allen lessen konden trekken. Het was ook goed om vooraf een opdracht te formuleren en een klankbordgroep in te stellen. Teleurstellend was het dat de fractievoorzitter van Lokaal Belang, het bij meerderheid genomen raadsbesluit, negeerde en niet deelnam aan de klankbordgroep. Al het werk is verzet door de overige 6 fractievoorzitters. Hierover is de SGP teleurgesteld en ik vermoed dat wij niet de enige zijn. Het was ook onnodig, want we hebben allen in de krant kunnen lezen dat Lokaal Belang het rapport Eenhoorn heeft omarmt. Daarom vraag ik u als fractievoorzitter van Lokaal Belang, hier in onze raadszaal, in het openbaar uw excuses aan te bieden aan de raad voor het niet meewerken aan een raadsbesluit en aan de overige 6 fractievoorzitters voor het niet samenwerken in de begeleiding van de commissie Eenhoorn.

Voorzitter ik ga afronden. De SGP kan instemmen met de aanbevelingen van het rapport. Zij heeft er vertrouwen in dat het college in de toekomst zal handelen overeenkomstig de aanbevelingen. Waarbij wat de SGP betreft de twee kernpunten zijn, het eerder betrekken van de fractievoorzitters en vervolgens de raad en de vormgeving van de communicatie met de burgers waarbij de belangen van andere overheden of organen op de tweede plaats komen. Wat betreft het handelen van de raad overeenkomstig de aanbevelingen heeft de SGP, gezien de ervaringen met de 6 partijen die deel hebben genomen aan de klankbordgroep, ook vertrouwen en zij spreekt de uitdrukkelijke wens uit dat Lokaal Belang zich daar in het vervolg bij aan zal sluiten. Onze burgers moeten op ons kunnen rekenen en dat is niet het geval als we ons aan raadsbesluiten onttrekken en politiek trachten te bedrijven tijdens een crisis. Een partij die zo opereert richt schade aan bij burgers en politiek. En verliest het lokaal belang uit het oog!