KADERNOTA | Bouwen en bewaren: financieel degelijk beleid

In deze raadsvergadering bespreken we de jaarverslaggeving, de tussenrapportage, de Kadernota, en het Meerjaren Investerings Plan. Daarin staan alle gerealiseerde plannen en alle nog uit te voeren plannen van de gemeente Barneveld. We zullen daarbij als SGP onze eigen accenten leggen.

We bespreken hoe we de Barneveldse samenleving in willen richten. En dat is ook goed: dat is een Bijbelse opdracht. We moeten immers -zoals in het eerste Bijbelboek Genesis staat- de aarde bebouwen en bewaren.

Het is daarbij goed om te beseffen dat wij hier op aarde rentmeester zijn en daarmee beheerder. God is de grote Eigenaar. Hij heeft de aarde geschapen en Hij onderhoudt deze nog steeds.

Voorzitter, in dat besef wil de SGP politiek bedrijven in onze gemeente: politiek bij een geopende Bijbel.

Binnen dat besef is financiële degelijkheid voor de SGP-fractie een belangrijk speerpunt. Dat is ook uitgangspunt geweest bij de coalitieonderhandelingen ruim een jaar geleden van de SGP met Lokaal Belang en ChristenUnie. In het coalitieakkoord zijn hier duidelijke teksten over opgenomen.

Ik noem de volgende:

• We schuiven geen lasten door naar volgende generaties en sparen waar mogelijk voor toekomstige investeringen. De bestaande begroting wordt kritisch doorgelicht.
• In het geval het blijkt dat middelen onvoldoende zijn om ambities waar te maken, kijken we naar het vervangen van oud beleid voor nieuw beleid. Indien dit onvoldoende middelen oplevert overwegen we het herprioriteren van ambities en/of lastenverhoging. In die volgorde dus.

Tevens is toen al aangegeven dat we te maken gaan krijgen met grote loon- en prijsstijgingen, met stijgende rente, met de herijking van het gemeentefonds en met hogere kapitaallasten.

Voorzitter, we zijn als SGP content met het feit dat het college het afgelopen jaar actief heeft gewerkt aan het verkrijgen van meer financieel inzicht. Dit heeft geresulteerd in een overzichtelijk Meerjaren Investerings Plan (MIP). Hierin staan investeringen voor onze inwoners, ondernemers, verenigingen en instellingen: tenslotte doen we het voor hen! Er ligt nu een 10-jarig MIP.

Er blijken -logisch- meer investeringen ingebracht dan we kunnen financieren. Het college zal dus, op aangeven van de gemeenteraad, keuzes moeten maken.

De SGP is allereerst positief over de beschikbaarheid van het MIP, waardoor die keuzes gemaakt kunnen worden.

Voor ons staan qua investeringen drie dingen bovenaan: investeringen voor noodzakelijke vervangingen, investeringen waar inkomsten tegenover staan (zoals scholenbouw) en investeringen in de wegenstructuur (met name de aanpassingen bij het Hulpverleningscentrum en de rondweg Oost). Wat ons betreft neemt het college deze prioritering mee richting de programmabegroting 2024-2027. We vragen om een reflectie van het college op deze prioritering.

Om na te gaan waar extra financiële middelen gehaald kunnen worden moeten we er op uit. Daarom stelt de SGP voor om de gemeentelijke lobby-activiteiten te intensiveren. Lobbyen is “het geheel van rechtmatige acties dat wordt ondernomen om de (politieke en ambtelijke) besluitvorming te beïnvloeden”. Dit kost geld, echter we denken dat we hiermee onze inkomsten substantieel kunnen verhogen en daardoor de nodige investeringen kunnen doen. Dit dient niet alleen een financieel doel, maar ook het doel om waar mogelijk het overheidsbeleid te beïnvloeden op voor onze gemeente relevante punten.

We dienen hiervoor een motie in.

Na dit deel over het MIP en de komende 10 jaar keren we terug naar het jaar 2022. In dat jaar is er het nodige bereikt, we vinden dat terug in de jaarverslaggeving. Waardering vanuit de SGP voor al het gedane werk.

Wat de SGP echter tegenvalt is dat veel werk niet is gerealiseerd. Dit ter grootte van een bedrag van ruim 6 miljoen euro.

Dit leidt tot twee vragen aan het college: hoe kan het dat zoveel werk vorig jaar niet is uitgevoerd? Daarnaast wordt het werk doorgeschoven naar 2023. Wat betekent dit doorschuiven voor de in het huidige jaar geplande werkzaamheden? Kan al dit werk wel in 2023 worden uitgevoerd en wat is er nodig om het werk gerealiseerd te krijgen? Graag een reactie van het college.

Voorzitter, vervolgens de eerste tussenrapportage 2023: deze laat een negatief resultaat zien, wat op zich verklaarbaar is door de forse prijsstijgingen en mede daardoor stijgende personeelskosten. Vraag aan het college: wat gaat u eraan doen om toch het jaar positief af te sluiten?

Wat ons verder opvalt zijn de diverse externe onderzoeken waarover we lezen. Bijvoorbeeld een onderzoek naar de dalende inkomsten aan grafrechten en het onderzoek naar vrachtverkeer in het centrum van Voorthuizen? Vraag aan het college: zijn in deze gevallen en in andere gevallen daadwerkelijk externe onderzoeken nodig? Is een korte interne analyse niet net zo krachtig?

Wat betreft de Kadernota 2024-2027: het is goed dat 2024 een positief resultaat laat zien en dat 2025 daarbij in de buurt komt. Normaalgesproken zouden we als SGP vragen om 4 jaar met een positief resultaat, echter we begrijpen de insteek van het college om de zogenaamde ravijnjaren 2026 en 2027 op min te laten staan. Dat moet zorgen voor een krachtig signaal richting het kabinet om meer financiële middelen voor deze jaren.

Dit financiële deel wil ik afsluiten met een oproep aan het college. We verwachten in oktober de Programmabegroting 2024 die we in november gaan behandelen. De SGP wil het college vragen of het mogelijk is om al enkele weken vóór de publicatie van de Programmabegroting een eerste doorkijk te geven, zo mogelijk met scenario’s. Dit om als gehele raad hierin goed meegenomen te worden. Dit kan bijvoorbeeld bij de bespreking van de tweede tussenrapportage 2023. Zodoende kunnen er bij de Programmabegroting 2024 keuzes gemaakt worden.

Van hieruit naar diverse inhoudelijke punten.

1. Als SGP hebben we nadrukkelijk waardering dat tegelijk met deze Kadernota gevraagd wordt om goedkeuring voor het programma Waardevol Landelijk Gebied. Dit is belangrijk - gezien de landbouwtransitie die te verwachten is - voor de toekomst van onze boeren en van ons buitengebied! Dit sluit naadloos aan bij opnieuw één van de speerpunten van de SGP. Het is werk niet zozeer voor te verwachten stoppers, maar juist voor boeren die door willen. En we zullen moeten nadenken wat we doen met vrijkomende bebouwing. De opkoop van agrarische bedrijven en de functieveranderingen die plaats vinden hebben grote impact op ons buitengebied maar ook voor de diverse kernen. Vraag hierbij is: hoe gaat het college zorgdragen dat de Rijksoverheid gaat meebetalen aan dit programma?

2. We zien dat de ambitie om voldoende woningen en zeker betaalbare woningen te realiseren onder druk staat. Deels komt dat door huidige wet- en regelgeving, deels komt dat door de veelal traditionele manier van bouwen. Er zijn nieuwe en snellere bouwmogelijkheden. Deze kunnen bijdragen aan het versnellen van de woningbouw, zoals huizen uit de fabriek en prefab houtskeletbouw. Om dit te benadrukken dienen we hierover een motie in.

3. We vinden in de Kadernota beperkte informatie over de energietransitie en de netcongestie. Beiden zijn belangrijke zaken, zeker ook de netcongestie zoals onlangs bleek uit de antwoorden op de schriftelijke vragen van de SGP. Dit gaat namelijk grote gevolgen hebben voor zowel ondernemers als consumenten. We willen het college oproepen om hier blijvend werk van te maken en de gemeenteraad hiervan op de hoogte te houden.

4. Belangrijk voor de SGP is ook de verdere ontwikkeling van bedrijventerreinen. Dit is hard nodig, nu we ook lezen dat in diverse gevallen de gemeente geen grond beschikbaar heeft bij verzoeken. Graag een reactie hierop van het college.

5. Goed dat in de Kadernota extra aandacht is voor veiligheid. Dit is belangrijk in de huidige tijd met ook in onze gemeente groeiende criminaliteit, misdrijven, onjuist middelengebruik en verkeerd gedrag.

6. In de commissievergadering hebben we al nadrukkelijk met de wethouder gesproken over het belang van aandacht voor de groeiende groep ouderen. De ouderdom kan gepaard gaan met een eventuele verslechterende gezondheid. Daar moeten ouderen zich op voorbereiden. Onder andere moet daarbij worden gedacht aan de woningen, bijvoorbeeld meer levensloopbestendige woningen. De SGP wil in de komende woon-zorg visie dat er een duidelijk verband wordt gelegd tussen wonen en zorg, met daarbij aandacht voor het omzien naar elkaar. Hoe kan dat meer handen en voeten worden gegeven? We willen het college aansporen om hier de komende periode hier vaart mee te maken.

7. Uit de kadernota blijkt dat het inzetten op preventieve activiteiten in onder andere de jeugdzorg versterkt gaat worden. Dat is een goede zaak volgens de SGP. Naast de positieve invloed die dit heeft op de financiële situatie binnen de jeugdzorg is het ook beter voor de jeugd en hun ouders/ opvoeders als voorkomen wordt dat langdurige trajecten in de jeugdzorg moeten worden ingezet. De SGP vraagt daarbij nadrukkelijk aandacht voor de plaats van identiteitsgebonden organisaties. Identiteit is belangrijk bij de activiteiten op het preventieve vlak. Mensen moeten zich thuis voelen bij de activiteiten die worden aangeboden.

8. Het is goed om te vernemen dat de nodige resultaten zijn geboekt wat betreft verbetering van de dienstverlening en van toenemende digitalisering daarbij. Wel moeten er de komende jaren nog veel stappen worden gezet om de organisatie meer te stroomlijnen en de samenwerking tussen de afdelingen voor de gecombineerde ambities te verbeteren. De SGP zal dit nauwgezet volgen.

9. Tenslotte ons laatste punt. We willen als SGP aandacht vragen voor begrafenissen in onze gemeente. Er gelden hiervoor strakke tijden. Wat onze fractie betreft te strak. Er kunnen zelfs boetes worden uitgedeeld als de begrafenisstoet te laat komt. Deze strakke aanpak vinden we voor een dergelijk emotioneel moment niet passen. Daarom willen we oproepen om met bloktijden te werken in plaats van vaste tijden. In andere gemeentes (bijvoorbeeld in Ede) werkt dat zo. We dienen hiervoor een motie in.

We zullen als SGP de diverse raadsvoorstellen bij dit agendapunt steunen.

Daarbij willen wij onze waardering uitspreken voor het vele werk dat in de afgelopen periode is verzet. We wensen alle betrokkenen -college, ambtenaren, collega-raadsleden én alle inwoners van onze mooie gemeente- van harte Gods zegen toe in het vervolg.

We moeten bij dit alles bedenken dat onze inzet mensenwerk is. We zijn afhankelijk van de zegen van God en van de kracht en wijsheid die Hij geeft. Die zegen wensen we toe aan ons allen!